Smak sesongens lutefisk med chorizopølse og soyasaussmør

Lutefisk er ein av dei eldste matrettane i Norge, og ingen veit heilt sikker når eller korleis den oppsto. Det vi i alle fall veit i dag er at hovudingrediensen er skrei, helst frå Lofoten, som tørkast under open himmel i omtrent eit halvt år. Etter tørkinga skal fisken vatnast ut i  fem dagar eller meir, og neste trinn er å legge fisken i lut.

Luten er ei blanding av vatn og kaustiks soda som er ei basisk løysing, og her skal fisken godgjere seg i 2-3 dagar. Kor lenge fisken lutast avgjer kor fast eller geléaktig den blir. Til slutt og før den kan etast, må fisken igjen vatnast ut i 4- 6 dagar. Å lage til lutefisk er altså ein lang prosess og sesongens lutefisk er oftast klar i oktober og november.

Tilbehøyret til lutefisk er viktig for at middagen skal bli ein suksess. I helgas oppskrift er det lutefisk med ny vri med sterk spansk chorizopølse, soyasaussmør, irrgrøn ertepurè og mandelpoteter til. Lutefiskelskarar over heile landet går ei herleg tid i møte og med Norges Sjømatråd sitt slagord: «Lutefisk elskere, elsk ikveld», ønsker eg alle ei riktig god helg!

LUTEFISK: Smak sesongens lutefisk med chorizopølse og soyasaussmør. Foto: Marianne Aaaronsen, Norges sjømatråd.

Ingrediensar (4 pers)

2 kg lutefisk

2 ss salt

50 g chorizopølse

pepar

aluminiumsfolie

Ertepuré

500 g frosne erter

1 ½ dl kremfløyte

3 ss frisk mynte

salt og pepar

Soyasmørsaus

1 dl fiskekraft

1 ½ dl kremfløyte

3 ss soyasaus

2 ts maisenna

50 g smør

Tilbehøyr

Mandelpoteter

Framgangsmåte

Set steikeomnen på 200 °C. Skjer lutefisken i serveringsstykke og legg dei med skinnsida ned i ei langpanne med kantar. Drys på salt og la dei ligge i 30 minutt. Slå av vatnet som vert trekt ut. Kvern pepar over fisken og dekk langpanna med aluminiumsfolie. Steik lutefisken i steikeomnen i ca. 40 minutt. Skjer chorizo i tynne skiver og rist dei i tørr steikepanne.

Ertepuré

Bland erter med kremfløyte og hakka mynte, og gi det eit oppkok slik at ertene tinar. Mos alt saman og sil puréen. Smak til med salt og pepar.

Soyasmørsaus

Kok opp fiskekraft, kremfløyte og soyasaus, rør inn maisennajamnar og la sausen koke i 2 minutt. 

Rør inn kaldt smør rett før servering. Server lutefisken med ertepuré, chorizopølse, soyasmørsaus og kokte poteter ved sidan av.

Tips: Dersom du vil ha fastare lutefisk drys salt over og lar lutefisken stå kjølig eit par timar. Slå av vatnet som trekk seg ut og skyl deretter lutefisken i kaldt vatn.

Club sandwich med torsk er smart mat i farta!

Club sandwich er eigentleg eit smørbrød med to lag pålegg mellom tre brødskiver. Vanlegvis vert skivene skjert i trekantar og haldne saman av ein trepinne. Dagens oppskrift er dermed ein litt forenkla variant med pålegg mellom berre to skiver, altså eit saftig smørbrød.

Nokre matrettar slik som club sandwich er klassikarar og det er gjerne smakane på pålegget og tekstur (rista brød) som rett og slett er ein kombinasjon som fungerer. Retten finn ein ofte på pub, strandbar og det finnast vel knapt eit hotell som ikkje har club sandwich på menyen for room servise.

Travle kvardagar der ein etter jobb og skule skal raskt over i fritidsaktivitetar, må ein av og til ty til enkle og raske løysingar til middag. Det tek 20 minutt å lage denne club sandwichen med torsk som  er enkel, mettande og ein sunn middag i farta. Velbekomme!

CLUB SANDWICH: Club sandwich med torsk er smart mat i farta! Foto: Marianne Aaaronsen, Norges sjømatråd. 

Ingrediensar (4 pers)

600 g torskefilet, utan skinn og bein

1 ss grovmalt pepar

1 ts timian

2 ss smør

1 ss olivenolje

100 g bacon

Dressing

2 dl lettrømme

1 ss sennep

1 ts sukker

Tilbehør

2 tomat

8 blad romanosalat

8 skiver landbrød

Framgangsmåte

Skjer torsken i porsjonsstykke. Bland pepar og timian, og snu torsken i krydderblandinga. Dryss torsken med salt og steik i ei blanding av smør og olivenolje, ca. 3 minutt på kvar side. Steik bacon sprøtt og la det renne av på eit tørkepapir.

Dressing

Bland sammen ingrediensene til dressingen. Smak til med litt sennep og sukker.

Tilbehør

Skjer tomat i skiver og vask salaten. Rist brødskivene.

Ha torsk, bacon, dressing, tomat og salat på halvparten av brødskivene. Ha resten av brødskivene over, og server.

Portugisisk bacalao er ein fest!

Portugal ligg i det sydvestlege Europa på Den iberiske halvøya og har lang kystlinja mot Atlanterhavet. For portugisarane har klippfisk av torsk vore ein viktig del av kosthaldet i fleire hundre år. Årsakene er mange, men fiskeri på Newfoundland, den katolske kyrkje si faste og klippfiskens haldbarheit og næringsverdi er viktige faktorar.

I middelalderen «tvang» den katolske kyrkje gjennom ei rekke fastedagar. Faste betydde at ein ikkje kunne ete kjøt, men det var lov å ete «kald» mat. Fisk, sjøfugl og kval vart rekna som kald mat sidan den kom frå havet. I ei periode var det for ein god katolikk forbode å ete kjøt nesten halvparten av året. Klippfisk var dermed ypparleg fordi den var lovleg, tilgjengeleg og hadde ein konsistens og ei tillagingsform som fungerte godt som eit substitutt for kjøtrettane.

For vanlege arbeidsfolk i Portugal hadde klippfisk god haldbarheit og næringsverdi, og det var billig. Denne maten kunne lagrast og vere reserve til dårlege tider. Dette var også eigenskapar som var heilt nødvendige for sjøfarar og oppdagarar som reiste ut i verda for å oppdage nytt land og sjøvegar. Det finnast mange oppskrifter på bacalao og Portugal skryt av at dei har ei oppskrift for kvar dag i året. Her kjem ei av dei, god appetitt!

BACALAO: Portugisisk bacalao er ein fest! Foto: Marianne Aaaronsen, Norges sjømatråd. 

Ingrediensar (4 pers)

500 g utvatna og reinska klippfisk

500 g potet

2 lauk

2 fedd kvitlauk

2 ss frisk bladpersille

50 g grøn oliven

2 egg

1 dl olivenolje

1 ts pepar

Tilbehøyr

Loff

Framgangsmåte

Sett steikeomnen på 180 °C og skjær klippfisken i bitar. Skrell potet og lauk, og skjer i skiver. Finhakk kvitlauk og persille, skjer oliven i ringar, og hardkok egg. Legg potet og lauk lagvis i botnen av ei smurt, eldfast form. Ha kvitlauk, persille og oliven over, og legg klippfiskbitane på toppen. Slå olivenolje over klippfisken, og dryss med pepar. Steik midt i steikeomnen til klippfisken er ferdig og potetene er møre ca. 35-45 minutt.

Server bacalao toppa med hardkokt egg i skiver, og loff ved sidan av.