Det blir jul med røykt lakserøre på rugbrødtoast

 

Jula står i særstilling blant høgtidene våre og er både ei folkeleg og ei kyrkjeleg høgtid. Jula går over mange dagar og mange opplever ho som viktig tid, og det er knapt noko anna feiring som er så sterkt knytt til ulike tradisjonar som nettopp jula. Tradisjonar knytt til norsk julemat står sterkt enten det er fåreribbe, svineribbe, lutefisk, fersk torsk, kveite, lammerull, sylteflesk eller røykt laks. Julematen er med på å markere vår kultur og identitet.

Røykt laks høyrer jula til og er ein klassikar til julefrukostar og ikkje minst på kaldtbordet. Røyking av fisk og kjøt har vore ein av hovudmetodane for å konservere eller bevare mat i tusenar av år. Ekte røyking forgår i eit røykeri med vedomn og bjørkespon som vert opptent og haldast glødande. Ferske einer eller pors i omnen kan forsterke røyksmaken, og mange elskar den gode smaken av røykt mat.

Dagens oppskrift er inspirasjon til julefrukosten, ein forrett eller på kaldtbordet. Røykt lakserøre er inspirert av krema skagenrøre med dill, sennep og sitron, toppa med knalloransje aurerogn på nyrista rugbrødtoast. Dette er veldig enkelt å lage til både få og mange, ja berre synet av denne vakre retten vekker appetitten og smaken er rett og slett himmelsk. Ha ei riktig god jul!

RØYKELAKS: Det blir jul med røykt lakserøre på rugbrødtoast. Foto: Studio Dreyer-Hensley, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 4 porsjonar

 

300 g røykt laks

6 skive rugbrød

1 dl majones

1 dl crème fraîche

1 eple

1 ts sennep

2 ss dill

2 ss sitronsaft

½ ts pepar

4 ss aurerogn

 

Framgangsmåte

Stikk ut runde former av rugbrødet, eller del skivene i to, desse toastar du lett i ei steikepanne eller i brødristaren. Skjer røykelaksen i mindre strimlar og spar på nokre bitar til pynt.

Rør saman majones, creme fraiche, sennep, eple, dill, sitron og pepar, og vend inn røykelaksbitane.

Dander røra på rugbrødtoast, og topp med ei liten skive røykelaks og litt aurerogn, og pynt gjerne med litt grøne urter.

 

Tips: Bruk gjerne baguette skiver i staden for rugbrød.

 

 

Sildesalat med urter er like god til frukosten som på kaldtbordet

Sildesalatar høyrer jula til og dei finnast i mange variantar og kjære familieoppskrifter. Sursild, tomatsild, sennepssild, karrisild, rømmesild og sherrysild er eit lite knippe av typiske julesildesalatar, og ein av dei mest kjende familieoppskriftene er Stoltenbergs sildesalat med spekesild, hardkokte egg, rømme og med både smak og farge av raudbete.

Den ekte «Sildakongen» kjem frå Haugesund, for det var Arvid Otto Mørch (f.1954) som verkeleg fekk fart i omsetninga av nye og spennande sildepålegg. Hans firma produserte eksklusive sildesalatar og dette vart hans varemerke. Frå før av hadde han tatt Sildenskiold som mellomnamn, og det er litt morosamt å vite at etter firma og rettigheitene til merkevara Sildakongen vart selt er hans fulle namn Sildakongen Arvid Otto Sildenskiold Mørch.

Ein god sildesalat kan freiste på frukostbordet no i førjulstida og i sjølve jula kan den nyttast på til fest på julekaldtbordet. Sildesalat med urter er utruleg enkel å lage, det som tek litt tid er å kutte opp ingrediensane, og å blande dei saman tek sekund. Bonusen med å ete sild no i mørketida er at vi får i oss vitamin D som vi treng sårt no når sola er vekk, og ikkje minst gode marine omega-3-feittsyrer som verkar som forebyggande hjartemedisin. Ha ei fortsatt god adventstid!

SILD: Sildesalat med urter er like god til frukosten som på kaldtbordet. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 4 porsjonar

3 utvatna kryddersildfilet

2 stilk stongselleri

1 grøn paprika

3 ss spirar

 

Dressing

2 ss frisk persille

2 ss frisk dill

2 ss frisk graslauk

2 ss karse

1 dl lettrømme

1 dl matyoghurt

salt og pepar

 

Framgangsmåte

Skyl sildefiletane, tørk dei godt og skjer dei i små terningar. Skjer stongselleri i tynne skiver og paprika i små terningar, og bland med sildeterningane.

Dressing

Finhakk persille, dill, graslauk og karse, og bland med lettrømme og matyoghurt. Vend sild og grønsaker inn i dressingen.

Smak til med litt salt og pepar.

Server salaten med spirer dryssa over.

Lutefisk på svensk vis i kvit saus med hint av julekrydder

Lutefisk er norsk tradisjonsmat og nærmast eit symbol på det rotekte norske, men visste du at lutefisk er like tradisjonell i Sverige? Heile Norden med unntak av Danmark et lutefisk og i den skandinaviske delen av USA har lutefisken vore populær sidan innvandringa for over 150 år sidan. Lutefisk er sterk knytt til nordisk identitet. 

Norsk Kongelig Lutefisklag blei stiftet 1. oktober 1988, og dette var ei gruppe lutefiskelskarar som ville organiser seg med formål å «akte og ære lutefisken» ved å nyte den saman i sosialt samvær saman med likesinna. Medlemmer strøyma rask til og slutta seg lutefisklaget, og nokre av årsakene kan vere tradisjon, identitet eller ganske enkelt at det er kjekt å nyte gode måltid saman og ikkje minst at lutefisk er svært god mat. 

I Sverige har ein også «Lutefiskens Venner» og tillaging av lutefisk har mange lokale variantar. Folk på vestlandet føretrekk ertestuing, kokt potet og baconterningar, trønderane vil gjerne ha sirup og brunost på, bergensarane likar kålrotstappe til, og andre likar fisken servert i ei potetlefse saman med smør og poteter. Helgas oppskrift er svenskinspirert med ein kvitsaus med eit hint av julekrydder og saman med erter, sennep og potet til. Dette eit aldeles nydeleg måltid!

 

LUTEFISK: Lutefisk på svensk vis i kvit saus med hint av julekrydder. Foto: Lutefiskens venner Sverige, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 4 porsjonar

2 kg lutefisk

2 ss salt

4 skiver bacon

 

Kvit saus

3 ss smør

3 ss kveitemjøl

4 dl mjølk

½ ts salt

8 heile svarte peparkorn

3 heile allehånde

4 nellikspikar

1 ss smør

1 dl fiskekraft

 

Erterstuing

1 stk sjalottlauk

400 g frosne erter

Server med poteter og sennep.

Framgangsmåte

Set steikeomnen på 200 °C. Del opp lutefisken i serveringsstykke og legg dei i ei langpanne med skinnsida ned. Dryss over salt og dekk langpanna med aluminiumsfolie. Steik lutefiskstykka i steikeomnen i ca. 40 minutt. Steik bacon i ei tørr panne.

Kvit saus

Smelt smør og rør inn kveitemjølet. Spe på litt og litt mjølk, og tilsett salt, heil svart pepar, allehånde og nellikspikar. La sausen koke i ca. 5 minutt. Sil sausen, og tilsett smør og fiskekraft til sausen får ein fin konsistens.

Erter

Surr finhakka sjalottlauk i smør og tilsett erter. La ertene surre i ca. 2 minutt slik at dei blir gjennomvarme.

Server lutefisk med steikt bacon, kvit saus, erter, kokt potet og sennep.

Tips: Dersom du vil ha fast lutefisk drysser du salt over og lar lutefisken stå kjølig et par timer. Slå av vatnet som trekkast ut og skyl deretter lutefisken i kaldt vatn.

 

Smak på frisk omnsbakt sei med sitronsaus

Sur som ein sitron eller frisk som sitron, saman med fisk og grønsaker gir i alle fall sitron ein forfriskande smak til retten. Det vert også sagt at sitron er eit av kokken sitt kraftigaste våpen for å sette smak og i matrettar kjem sitronen sine fantastiske smakeeigenskapar og aroma fram for fullt, spesielt saman med salt og pepar.

Viste du forresten at sitron kjem frå området sør for Himalaya og at det var Cloumbus som brakte den til Europa? No er produksjonen av den sitronen vi kjøper på butikken i middelhavslanda og USA.

Denne knallgule sitrusfrukta full av C-vitamin har eit stort bruksområde innan matlaging. Sitronskal og sitronsaft kan brukast til smakstilsettingar i middagsrettar, bakverk og dessertar. Til fisk kan pressa sitron erstatte feite sausar og sitron er ypparleg til te, smaksettar i vatn eller andre drikkar. Sitron er også vakker som pynt på matfatet! Sitron er rett og slett til å bli glad av, ikkje sur. God helg!

SEI:  Smak på frisk omnsbakt sei med sitronsaus. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 4 porsjonar

600 g seifilet utan skinn og bein

1 ½ ts salt

½ ts pepar

400 g grønsaksblanding

Aluminiumsfolie

 

Saus

½ sitron

1 ss smør

2 ss kveitemjøl

1 ½ dl fiskekraft

2 dl kremfløyte

salt og pepar

Kokte poteter

Framgangsmåte

Sett steikeomnen på 200 °C. Skjer fisken i serveringsstykke og dryss med salt og pepar. Legg fiskestykka i ei smurt eldfast form og fordel grønsakene over.

Saus

Riv skal og press safta av sitronen. Smelt smør, rør inn kveitemel og spe med fiskekraft og kremfløyte.

La sausen småkoke i ca. 3 minutt, og rør inn skal av sitron. Smak sausen til med sitronsaft, salt og pepar. Slå sausen over fisken, og dekk forma med aluminiumsfolie. Bak i steikeomnen til fisken er ferdig, ca. 15 minutt.

Server med kokte poteter.

Tips: I denne oppskrifta kan du velgje sjølv kva grønsaksblanding du ønsker.

 

Asiatisk torskeform er sunn, kjapp og god kvardagsmat

Matrettar som er tilsett raud currypasta smakar utruleg godt. Raud currypasta er laga av først og fremst av raud chilipepar og er altså ei krema blanding av ulike krydder. Curry betyr at det er ei krydderblanding av aromatiske krydder som til dømes garam masala, koriander, cayennepepar, muskat, ingefær, sennep, gurkemeie, kryddernellik og paprikapulver.

Dette krydderet er «eit must» i det thailandske kjøkkenet og gir maten ein krydra karakter. Curry pasta passar godt til sausar, gryterettar, supper og saman med fisk er det heilt fantastisk. Vil du ha ein litt sterkare smak i retten, kan du doble gjerne mengda med currypasta og som også vert litt dempa av den litt søtlege kokosmjølka.

Denne oppskrifta passar perfekt når du vil ha noko sunt og godt. Fiskeretten er veldig smakfull og er kjapp og enkel å varte opp med på ein travel kvardag. Torskeforma er rett og slett ein suksess på middagsbordet og saman med ris og salat struttar denne retten av sunnheit!

TORSK: Asiatisk torskeform er sunn, kjapp og god kvardagsmat. Foto: Studio Dreyer-Hensley, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

600 g torskefilet eller anna fiskefilet

½  ts salt

½  stk purre

1 stk raud paprika

2 ss olivenolje

1 dl matfløyte

½  terning fiskebuljong

2 dl kokosmjølk

2 ts raud currypasta

Salat

½ stk isbergsalat

6 stk reddik

1 stk eple

Server med

Ris

Framgangsmåte

Sett steikeomnen på 180°C. Skjer torsken eller anna fiskefilet i serveringsstykke og dryss over salt. Kok ris etter oppskrifta på pakken. Skjer purre og paprika i bitar, og surr det i olivenolje til purren er mjuk. Ha i matfløyte og smuldre fiskebuljongterningen over, rør forsiktig og kok opp. Tilsett kokosmjølk og raud currypasta, og gi det eit oppkok. Legg torskestykka i ei eldfast form, og slå grønsakene og sausen over. Bak i steikeomnen til fisken er ferdig, 8-10 minutt.

Salat

Skjer isbergsalat i strimlar, reddik i tynne skiver og eple i små bitar. Bland salatingrediensane saman.

Server den omnsbakte torsken med ris og salat

Rask middag med uer i wok og risnudlar.

I butikken finn ein av og til uer eller raudfisk, og for ein hobbyfiskar dukkar den ofte opp i garnet. Uer er ein nydeleg djupvassfisk med karakteristisk raud farge, fiskekjøtet derimot er kvitt, smakfullt og delikat. Salta uer egnar seg best med kokte rotgrønsaker og kvit saus, medan fersk uer er god i wok med asiatiske smakar.

Wok er det kinesiske ordet for gryte og det er eigentleg ei tynn steikepanne med høge kantar der ein steiker eller wokkar maten på høg temperatur. Alle ingrediensane kuttast i små bitar, fordi wokkinga skal gå raskt. Opphavet til wokking kjem av at steikemetoden passar bra der ved er mangelvare.

Uer er ein spanande fisk som smakar utruleg godt og saman med risnudlar, ingefær, kvitlauk og raud curry pasta får denne woken asiatisk smak. Har du ikkje wokpanne kan du bruke ei vanleg steikepanne med litt kantar på, det går heilt fint. Lykke til!

UER: Rask middag med uer i wok og risnudlar. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

600 g uerfilet, utan skinn og bein

3 vårlauk

1 fedd kvitlauk

2 cm frisk ingefær

2 ss olje

½ terning fiskebuljong

3 ss soyasaus

2 kvistar frisk koriander

150 g risnudlar

1 ts salt

2 ts raud curry paste

2,5 dl vatn

Framgangsmåte

Kok risnudlane etter bruksanvisninga på pakken. Skjer fisken i bitar, 3 cm store og dryss over salt. Vask og reinsk vårlauk, og skjer i bitar på 3 cm. Reinsk og finhakk kvitlauk. Vask, reinsk og riv ingefær. Varm olje i ei wokpanne og tilsett fisk, kvitlauk og ingefær. Surr fisken ca. 1 minutt på kvar side. Ha i curry paste, soyasaus, fiskebuljong og vatn. Kok opp. Tilsett deretter kokte nudlar og vårlauk, og la det småkoke et par minutt. Om du ønsker ekstra grønsaker kan dei finsnittast og steikast saman med fisken.

Server woken med friske korianderblad dryssa over.

Tips: Retten kan lagast i ei vanleg steikepanne med litt høg kant eller en gryte i staden for wokpanne.

Kvit pizza med røykelaks er full av hjartegod næring

Bytt ut den vanlege raude tomatsausen på pizzaen med creme fraise og du har basisen til kvit pizza. Kvit pizza kan du toppe med alt som hjarte har lyst på som kjøtbollar, coritzopølser, pepperoni, men vil du gjere hjartet ditt sunt legg du på røykelaks som er fulle av omega-3-feittsyrer!

Marine omega-3-feittsyrer er med på å forebygge og bremse utviklinga av hjarte- og karsjukdomar.  Kroppen vår treng desse livsnødvendige fleirumetta feittsyrene, fordi vi klarer ikkje å produsere dei sjølve. Derfor er det viktig å ete feit fisk som laks, sild, og makrell fleire gongar i veka.

Dei fleste syns det er vanskeleg å ete feit fisk fleire gongar i veka, men vi har ein god hjelpar i tran. Tran inneheld ein ulik kombinasjon av omega-3 -feittsyrer og det viktige feittløyselege vitamin D som vi får for lite av her i Norden om vinteren.

Norske helsemyndigheiter tilrår eit dagleg inntak av tran til alle frå eitt års alder og livet ut. Den gamle huskeregelen som med å ta tran i alle månadar med «r» i, kom av at i vintermånadane har vi størst behov for vitamin D. I dag er det tilrådinga å ta tran heile året.

Oktober med «r» i er i alle fall her og ei ekstra dose med omega-3 samtidig som at kvit pizza med røykelaks smakar himmelsk godt Dette må vere med på å gi ein fin start på både helga og hausten!

 

PIZZA: Kvit pizza med røykelaks er full av hjartegod næring. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

Pizzabotn med grovt mjøl

2 dl lett crème fraîche

300 g riven mager ost

1 raudlauk

200 g røykelaks

½ pk ruccolasalat

Pepar

Framgangsmåte

Sett omnen på 225 grader. Lag pizzadeig etter favorittoppskrifta og bruk gjerne halvparten med grovt mjøl. Kjevl ut deigen og smør på creme fraiche. Ha på riven ost, raudlauk kutta i ringar, sett pizzaen i omnen og steik den ferdig. Skjer røykelaks i skive eller bruk ferdig skiva og dander det oppå pizzaen. 

Topp med ruccola og eit dryss pepar, og server med ein gong.

 

Det blir fest med krabbe på bordet!

No om hausten har krabbene aller beste kvaliteten og er på sitt mest kjøtrike. Kokt krabbekjøt smakar friskt hav og er ein av dei mest eksklusive sjømatrettane ein kan servere. Taskekrabben er den vanlegaste krabbearten og ein finn den langs heile norske kysten opp til Troms, og dei vert fanga med teiner eller garn.

Skaldyr som krabbe, kreps, reker og hummar tek seg imponerande godt ut naturell på bordet og er perfekt mat å servere til gjestar. Du som inviterer slepp å lage mat i fleire timar, for noko av sjarmen med skaldyr- eller krabbelag er nettopp at gjestane må jobbe litt for å få ut maten sjølve.

Ha alltid nok serviettar tilgjengeleg og gjerne ein bolle med sitronvatn til å skyle fingrane i. Server skaldyr med loff, smør, majones og sitron. Eit lite dryss av sitronpepar på toppen av smørbrødet er magi, ha ei fin hausthelg!

       KRABBE:  Det blir fest med krabbe på bordet! Foto: Kim Holthe, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 2 porsjonar

4 krabbeskjel og litt ekstra krabbeklør

 

loff

smør

majones

sitron

sironpepar

 

Framgangsmåte

Krabben kan serverast som den er, men reinsk den gjerne før servering ved å fjerne paven og gjellane, og knekk klørne med ein nøtteknekkar.

Legg krabbekjøttet tilbake i skalet slik at krabben ser heil ut før du serverer den.

Server krabbe naturell med loff, smør, majones og sitronbåtar og med sitronpepar på bordet.

Tips: Som variasjon i tilbehøyret kan du servere chilisaus til.

Ønsk hausten velkommen med steikt kveite med blåbærsaus og kantarellar

Hausten er den fine tida som dannar overgangen frå sommar til vinter, temperaturen går ned, sola står lågare på himmelen og skuggane vert lange. Hausting frå hagen og naturen høyrer sjølvsagt med til denne årstida, og i år har det vore mykje både blåbær og sopp å finne i skogen. 

 Helgas oppskrift inneheld både blåbær og kantarell og det er ikkje store mengdene som skal til for å lage denne retten. Du treng altså 3 dl blåbær og 10 kantarellar, og dermed kan du kreditere deg sjølv for innhaustinga av ekte råvarer til denne middagen. 

 Om du ikkje kan så mykje om ulike soppar må ein alltid vite at sopp kan vere svært giftig og farleg. Kantarell er derimot den mest gjenkjennelege av alle matsoppane. Den er eggegul men butte gaffelreina ribbar på undersida av hatten og hatten er traktforma og med ei bølga rand på. Ingen giftige soppar liknar på kantarell. Lykke til med innsamlinga av haustens grøde, god helg!

KVEITE: Steikt kveite med blåbærsaus og kantarellar. Foto: Lauritzen og Westhammer, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar 

 600 g kveitefilet med skinn 

1 ½ ss salt smør 

Blåbærsaus 

3 dl blåbær 

6 dl kjøtbuljong 

 Saltbakte poteter 

12 potet havsalt 

 Kantarellstuing 

10 stk kantarellar 

2 stk sjalottlauk 

1 ss smør 

1 dl kvitvin 

½ sitron 

2 dl matfløyte 

1 ss frisk graslauk s

alt og pepar 

sukker 

Framgangsmåte 

Set steikeovnen på 180 °C. Skrap skinnet på kveita, dryss kjøttsida med salt og la den ligge i 5-10 minutt. Skyll av saltet, tørk fisken godt og skjer i porsjonsstykke. Brun fisken godt på skinnsida i smør i ca. 5 minutt. Snu den og steik den ca. 1 minutt på den andre sida. Blåbærsaus Kok blåbær og kjøttbuljong i ca. 1 time til buljongen får god smak av bæra. Sil blandinga og kok sausen inn til omtrent det halve. Saltbakte poteter Skrubb og tørk potetene og legg dei i ei eldfast form med rikeleg med havsalt i botnen. Dryss salt over potetene og bak i steikeovnen til dei er møre, ca. 30-40 minutt, avhengig av størrelsen. Børst av overflødig salt før servering. Kantarellstuing Skjer kantarell i mindre biter og finhakk sjalottlauk, og steik gyllen i smør. Slå på kvitvin og safta av sitron, og la det koke nesten helt inn. Tilsett matfløyte og la stuingen småkoke til den tjuknar. Smak til med salt, pepar og litt sukker. Rør inn finhakka graslauk før servering. 

 Server kveita med blåbærsaus, saltbakte poteter og kantarellstuing.

Wrap med steik makrell og ratatouille

Ingenting er så artig som å fiske makrell, er du heldig å treff på ein stim kan ein fort hale i land ei bøtte med sprellande fangst! Unge makrellar kallast for pir og mange meiner at det er den aller beste makrellen du kan få tak i. Om du ikkje fiskar sjølv, kan du kjøpe makrell i butikken og makrell er sommarmat nummer ein for mange.

Makrell er stappfull av sunne marine omega – 3-feittsyrer, desse er med på å forebygge og bremse utviklinga av hjarte- og karsjukdomar og er svært viktige for utvikling av hjernen. Makrellen har altså så stor feittprosent at eit kjøkkentips er å gi makrellen romtemperatur for å unngå at den krøllar seg på grillen eller i steikepanna. 

 

Visste du at denne tigerstripa og alltid svømmande stimfisken manglar svømmeblære og må derfor vere i konstant bevegelse for å ikkje synke? Det gir ein herleg seinsommarfølelse på legge fersk makrell på grillen, og saman med fransk grønsaksblanding pakka i wrap er dette smakfulle munnfullar.

MAKRELL: Wrap med steik makrell og ratatouille. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

600 g makrellfilet utan skinn og bein

1 ss rapsolje

4 tortillalefser

salt og pepar

grillfolie

Ratatouille (fransk grønsaksblanding)

1 gul lauk

1 raud paprika

½ aubergine

1 fedd kvitlauk

1 grøn squash

3 ss olivenolje

400 g grovhakka hermetiske tomatar

2 ss frisk basilikum

salt og pepar

Framgangsmåte

Skjer makrellfiletane i serveringsstykke. Brett eit ark grillfolie dobbelt og smør med rapsolje. Krydre makrellen med salt og pepar, og legg den på folien. Steik den på grillen i ca. 2 minutt, snu den og steik den 2 minutt på den andre sida.

Ratatouille

Vask, reinsk og skjer alle grønsakene i like store bitar. Varm opp olivenolje i ei steikepanne på middels varme. Begynn med å surre lauken i oljen til den er mjuk og blank. Tilsett en sort av grønsakene om gongen og la det surre i 1 minutt før du tilsett neste sort. Ha i meir olivenolje ved behov. Sil hermetiske tomatar og tilsett tomatmassen saman med dei andre grønsakene. La grønsakene trekke på middels varme til dei er møre. Ha i finhakka basilikum, og smak til med salt og pepar. Legg litt ratatouille langs midten av kvar tortillawrap og legg makrell over. Brett, rull saman og server.

Tips: Dersom du ikkje har tilgang til grill kan makrellen også steikast i steikepanne.

Bakt tørrfisk med variasjon av potet og purrelauk

Sommarferien er på hell og eit av høgdepunkta for min ferietur til Nord-Norge var å besøke øygruppa Røst yst i Lofoten. Røst kommune består av 365 øyer og skjær, og Røstlandet som er den største øya som er knytt saman av vegar, bruer og moloar og har beskjedne 11 meter som det høgaste punktet.

Det er i all hovudsak Lofotfiske frå januar til april som er den store tida på Røst i løpet av året, då er det liv og røre ved dei store fiskemottaka og opphenging av tørrfisk på hjellar. No om sommaren er tørrfisken tatt ned frå hjellane og ligg til modning på stor luftige lager, før han vert kvalitetssortert (vraka) i 19 forskjellige kategoriar og eksportert til i all hovudsak Italia. Tørrfisk er ei stor delikatesse i Italia og den feirast med tørrfiskfestivalar fleire stadar i landet.

Tørrfisken må vatnast ut før den brukast og eit kilo tørrfisk har samen næringsinnhald som fem kilo fersk fisk. Tørrfisk er akkurat som ost og vin, den må modnast til den rette smaken. Tørrfisk kan brukast til kvardagsmat og den beste kvaliteten går til gourmetrestaurantar. Helgas oppskrift er ein fin sommarrett med purre og tørrfisk av god kvalitet saman med nypoteter, og den kan vekke fram gode sommarminne frå Røst og Lofoten.

TØRRFISK: Bakt tørrfisk med variasjon av potet og purrelauk. Foto: Mats Meyer, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

600 g tørrfisk, utvatna og reinska

1 sitron

3 ss olivenolje

salt og pepar



Potetkrem

5 mandelpotet

3 dl fløyte

1 dl mjølk

4 ss smør

salt



Potet- og purrelauksaus

3 ss smør

1 purrelauk

2 mandelpotet

2 sjalottlauk

1 fedd kvitlauk

2 dl fløyte

1 dl mjølk



Graslaukolje

1 potte frisk graslauk

2 dl solsikkeolje



Potetchips

4 stk nypotet

4 dl solsikkeolje



Framgangsmåte

Bakt tørrfisk

Kutt 2 cm tynne skiver av den utvatna tørrfisken. Leggast på steikebrett. Penslast med god olivenolje, maldonsalt og litt sitron.

 

Potetkrem

Skrell mandelpotet. Kokast i vatn til poteten er helt mør. Slå av vatnet og mos saman. Varm opp fløyte, mjølk og smør. Slå over og rør forsiktig i potetmassen. Smak til med salt til slutt og hald potetkremen varm til servering.

 

Potet og purrelauksaus

Del purrelauken i to og skyl den godt i vatn. Kutt i strimlar den lyse delen av purrelauken. Den mørke delen steikast lett i smør rett før servering. Skrell kvitlauk, sjalottlauk og potet. Sviss saman terningar av lauken og potet i kasserolle. Slå over fløyte, smør og mjølk. Varm opp og la det poteten bli heilt mør før alt kjørast raskt med stavmiksar. Smak til sausen med litt salt og ferskpressa sitronsaft.

 

Gresslaukolje

Kjør opp graslauk og olje i blender. Kokast opp i kasserolle 2 minutt før oljen avkjølast.

 

 

Sommarsalat med klippfisk og fersken

Mange ønsker å ete enkelt, lett og frisk mat om sommaren, då er salat kombinert med sjømat proppfull av næring ei veldig fin brikke for å få eit variert kosthald. Helgas salat består av mellom anna klippfisk og fersken og det er ein super kombinasjon.

Fersken kjem originalt frå Kina og er «tvillingen» til nektarin, men er også i familien med både plomme, mandlar og aprikos. Fersken er saftige, søte og fruktkjøtet nærmast smeltar på tunga. Ikkje skrell fersken, for det er mykje kostfiber i skalet. Søt fersken er ei umerka kontrast til salt klippfisk.

På ein var sommardag smakar det godt salat, og ekstra godt er det når hovedingredinensane er klippfisk saman fersken og toppa med ost og oliven. Denne salaten er sunn og rask å lage, og den kan også vere godt tilbehøyr på tapasbordet. Ha ein fortsatt god sommar!

KLIPPFISK: Sommarsalat med klippfisk og fersken. Foto: Alf Børjesson, Norges Sjømatråd.

 

Ingrediensar

500 g utvatna og reinska klippfisk

200 g ruccolasalat

4 heile fersken

150 g ost

10 svarte oliven

frisk basilikum

2 ss olivenolje

2 ts balsamicoeddik

pepar

brød

Framgangsmåte

Skjer klippfisk i bitar og kok i vatn i ca. 4 minutt.  Slå av kokevatnet og flak klippfisken. Skyl salaten og la renne godt av og legg på fat. Skjer fersken og ost i terningar. Legg klippfisk, fersken, oliven og ost over salaten. Bland olivenolje og balsamicoeddik, og drypp over salaten. Kvern pepar og dryss finhakka basilikum over til slutt.

Server salaten med brød ved sidan av.

Lakseburger er barnas sommarfavoritt!

Barn og unge i Norge et for lite fisk og det er ikkje bra. Fisk er sunn og god mat, og ikkje minst så er Norge ein av verdas leiande fiskerinasjon, så fisk må ein berre lære seg å like! Ofte kan det vere foreldre som ikkje tilbyr fisk til barna sine fordi ein trur at dei ikkje likar fisk, og no om sommaren kan det kanskje verte litt vel mykje grillpølser til dei yngste?

Det finnast råd og ikkje minst oppskrifter. Fiskesprell er eit nasjonal kosthaldprogram som skal vere med å spreie sjømatglede, og å gjere sjømat til eit naturleg val for barn og unge. På nettet kan du søke på www.fiskesprell.no og finne mange gode oppskrifter som egnar seg svært godt til barn.

Ei klassisk fiskesprelloppskrift er heimelaga lakseburger. Den går fort å lage og kan serverast rett i handa etast ute, denne blir fort ein sommarfavoritt. Barn likar faktisk fisk!

LAKS: Lakseburger er barnas sommarfavoritt! Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd

Ingrediensar

400 g laksefilet utan skinn og bein

1 ss frisk graslauk

1 ts salt

½ ts pepar

Potetskiver

1 bakepotet

olje

salt og pepar

Tilbehør

salat

tomat

agurk

burgerbrød

dressing

Framgangsmåte

Finhakk laksefileten og graslauken, og bland saman med salt og pepar. Form flate lakseburgarar og steik dei i ca. 2 minutt på kvar side.

Potetskiver

Kok bakepotet til den er nesten ferdigkokt, ca. 10-20 minutt og avkjøl. Skjer poteten i ca. ½ cm tjukke skiver og pensle med olje. Dryss med salt og pepar, og grill potetskivene lett på grillen før servering.

Tilbehør

Vask salat, og skjær tomat og agurk i skiver.

Server lakseburger i burgerbrød med salat, grønsaker og dressing, og med potetskiver ved sidan av.

Sommarsalat med røykelaks

Juni har overraska oss med sol og høge temperaturar og vi har fått ein nydeleg start på sommaren. På varme sommardagar er det godt med lett mat som gode salatar som er raske å lage.

Når prøvde du ut ein ny dressing sist? Det finnast så mange spennande salatdressingar du kan lage sjølv. Nokre har ei lang liste med mange spennande ingrediensar, og nokre har få og enkle ingrediensar. Helgas oppskrift byr på ein smakfull sennepsdressing, som smakar nydeleg til røykelaks.

Salat med «litt mat i» slik som røykelaks egg, avokado og asparges mettar godt og passar godt til mange anledningar som lunsj, middag eller kveldsmat. Prøv sommarsalat med røykelaks og sennepsdressing, den gjer deg mett og glad!

SOMMAR: Sommarsalat med røykelaks. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

400 g røykt laks

1 pk blanda salat

½ bunt reddik

1 bunt asparges

4 egg

2 avokado

1 raudlauk

Dressing

1 ss dijonsennep

2 ts honning

½ sitron

1 dl olivenolje

1 klype sukker

salt og pepar

Framgangsmåte

Kok egga. Del egga i to, kutt reddik, avokado og raudlauk i skiver. Skrell og kok asparges i 2-4 minutt. Avkjøl med ein gong i kaldt vatn for å stoppe kokeprosessen, dette vil gjere at dei held seg sprø. Del dei i mindre bitar. Skjer røykelaks i skiver eller bruk ferdig oppskoren.

Pisk saman ingrediensane til dressingen og smak til med salt og pepar. Riv salaten i passande bitar og dander egg, grønsaker og røykelaks over.

Server salaten med sennepsdressing og godt brød.

Det vert fest med smørsteikte kamskjell i sweet chilisaus

Gul- eller raudbrune kamskjell er eit av naturens vakraste smykke, der skjellet har ei vifteliknande form med 15-17 ribbar. Fangstmetoden her i Norge er dykking, og kvart kamskjell vert handplukka etter størrelse. Den største utbreiinga av kamskjell i norsk farvatn er i Trøndelag og Nordland og dei kan haustast gjennom heile året.

Norske fiskarar kunne tidligare gjerne omtale kamskjell, o-skjell, blåskjell og kråkebollar som «agn», men no er denne sjømaten opphøga til gastronomi i det nordiske kjøkkenet. Norsk tradisjonsmat er meir populært enn nokon gong.

Kamskjell er ein har ein stor kvit og fast muskel som luktar friskt av sjø og hav. Skjell har kort haldbarheit og om dei ikkje skal brukast rask, bør dei reinskast og frysast med ein gong. Kamskjell eignar seg godt til forrett eller som ein lun smårett gjerne servert i skjellet. Kamskjell er ei norsk delikatesse og nyt den gjerne med sweet chilisaus. God pinse!

KAMSKJELL: Det vert fest med smørsteikte kamskjell og sweet chilisaus. Foto: Marianne Aaronsen, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 4 personar

4 stk kamskjell

½ stilk vårlauk

Smørsaus

½  sitron

4 ss smør

4 ss sweet chilisaus

limesaft

salt

Framgangsmåte

Set steikeomnen på 250 °C. Bruker du ferske kamskjell starter du med å opne og reinske skjella.

Reinsk, vask og tørk skjella, og legg ein kamskjellmuskel i kvart skjell. Finhakk vårlauk.

Sitronsmør

Press safta av sitronen. Gi det eit oppkok og tilsett halvparten av smøret. Avkjøl og rør kraftig saman med resten av smøret, og smak til med salt. Ha vårlauk, sitronsmør, sweet chilisaus og litt limesaft i kamskjella, og dryss med salt.

Steik midt i steikeomnen til smøret boblar, ca. 1 minutt. Kamskjellene kan godt ha ei litt rå kjerne.

Server kamskjell umiddelbart etter tillaging.

Det vert sommar med nypotet og grilla sei i folie!

Yr melder om strålande sommarvêr, så no er det berre å finne fram solkrem, shorts og grillen! Sommaren er for kort til å ete maten inne, så ta med maten ut og nyt den i skuggen av eit tre eller under ein parasoll seint om ettermiddagen når det er svalare.

Når det er varmt i veret smakar det ekstra godt med lett sommarmat, og fisk er ypparleg på grillen. Grillpakkar i aluminiumsfolie kan varierast i det uendelege og all slags fisk og grønsaker kan brukast. Det er nærmast umogleg å ikkje få eit saftig og godt resultat av «fisk i folie».

Sølvpakka sei, ein sølvball av sunnheit, denne retten er som ei gåve servert på sølvfat med smak av hav, urter og friske grønsaker. Server salat med god og smakfulle dressingen og steikte nypoteter ved sidan av, betre kan det ikkje bli!

SOMMAR: Det vert sommar med nypotet og grilla sei i folie! Foto: Synøve Dreyer, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar

4 porsjonar

1 kg seifilet, utan skinn og bein

2 ts salt

500 g nypotet

1 ts korianderfrø

1 lime

1 raus chili,

1 stk sitrongras

2 ss frisk mynte

2 ss honning

2 ss frisk koriander

olje

aluminiumsfolie

Salat

2 stk salat

2 dl frisk bladpersille

1 raudlauk

1 agurk

2 eple

Dressing

50 g hasselnøter

3 ss honning

6 ss eplecidereddik

6 ss olivenolje

salt

grovmalt pepar

sesamolje

Framgangsmåte

Dryss salt på seifileten og la den kvile i ca. 10 minutt. Kok nypotet til dei er nesten møre, avkjøl og skjer dei i tjukke skiver. Legg seien på eit stykke aluminiumsfolie smurt med olje og dryss over korianderfrø. Riv skal og press saft av lime, finhakk chili, sitrongras og mynte. Bland skall og saft av lime med chili, sitrongras og mynte, og smør blandinga over seien. Brett aluminiumsfolien rundt seien og grill den ca. 15 minutt, under lok dersom grillen har det. Pensle potetene med litt olje og grill dei på begge sider. Opne aluminiumsfolien med sei og dryss finhakka koriander over før servering.

Salat

Riv salat og grovhakk bladpersille. Finhakk raudlauk, og skjer agurk og eple i terningar.

Dressing

Grovhakk hasselnøtter, og bland med honning, eplecidereddik og olivenolje. Smak til dressingen med salt, pepar og litt sesamolje. Bland dressingen forsiktig inn i salaten.

Server grilla sei og potet med salaten ved sidan av.

Smak gode munnfullar med fritert klippfisk og dipp

Klippfisk passar utmerka til fritering, fordi den er fast i konsistensen og frityrøra klebar seg godt til fiskestykka. Når ein skal bruke klippfisk må ein alltid huske forarbeidet med utvatning. Fisken må vatnast ut i eit døgn eller to, alt etter tjukkelsen på stykka.

Ein kan bruke ei vanleg gryte til fritering. Her kjem nokre friteringsreglar: Gå aldri frå gryta. Bruk ei tresleiv for å sjekke temperaturen på frityroljen, oljen er varm nok til fritering når det brusar rundt tresleiva. Ha alltid nokre potetskiver ved sidan av komfyren som kan kjøle ned oljen i gryta. Ha alltid grytelok tilgjengeleg som kan kvele flammen om det tek fyr, bruk aldri vatn!

Å fritere klippfisk er å gi fisken det sprø og smakfulle skalet eller skorpa den ikkje har. Frityrsteikt klippfisk passar godt til kveldskos eller på tapasbordet. Server desse crispy og gode munnfullane saman med salsa, aioli eller anna dipp som remulade, det er garantert suksess!

KLIPPFISK: Smak gode munnfullar med fritert klippfisk og dipp. Foto: Kim Holthe, Norges Sjømatråd.

Ingrediensar til 4 personar

600 g utvatna og reinska klippfisk

frityrolje

Frityrrøre

2 egg

250 g kveitemjøl

1 ts salt

½ ts pepper

½ ts muskat

3 ss frisk persille

1 ½ dl øl

2 ½ dl vatn

½ dl olje

Tilbehør

tomatsalsa

aïoli

sitronar

Framgangsmåte

Skjær klippfisken i biter på 2-3 cm.

Frityrrøre

Skil egga. Bland saman alle ingrediensane til frityrrøra, unntatt eggekvite, og la røra kvile i kjøleskapet i ca. 30 minutt. Varm opp frityroljen i gryta eller frityrkokar. Stivpisk eggekvita ne og vend inn i frityrrøra. Vend fiskebitane i kveitemjøl, deretter i frityrrøra, og friter bitane til dei er gylne, ca. 4 minutt. Legg dei friterte bitane over på tørkepapir så dei får renne av. Server fritert klippfisk med tomatsalsa, aïoli og sitronbåtar ved sidan av.